"Nocny pociąg do Lizbony" - Pascal Mercier

       Przychodzi w życiu człowieka taki moment, gdy jedyne czego pragnie to odejść. Po prostu odejść. Zmęczeni codziennością, monotonią, ciągłymi problemami i nudą - w myślach układamy sobie plan ucieczki. Potrzebujemy zmiany otoczenia, wizerunku i nowego życia. Musimy dokonać wyboru: zostać i żyć dalej lub rozpocząć nowe życie z dala od tego, co nas obecnie otacza. Taki między innymi problem podejmuje w swojej książce wybitny szwajcarski pisarz Pascal Mercier, a właściwie Peter Bieri. Jego książka przesycona jest dojrzałymi rozważaniami dotyczącymi życia człowieka i tym, że jedna decyzja może radykalnie zmienić nasz los. Czy warto więc porzucać wszystko i zawalczyć o siebie samego?

      "I oto siedział na promie z sonatami Schuberta w kieszeni i płynął do Cacilhas, do mężczyzny, który przeszedł przez piekło tortur i nie stracił śmiałego spojrzenia. Gregorius ponownie zakrył twarz dłońmi. Gdyby przed tygodniem, gdy poprawiał zeszyty do łaciny w swoim berneńskim mieszkaniu, ktoś przepowiedział mu, że za siedem dni w nowym stroju i w nowych okularach będzie siedział na lizbońskim promie, by od torturowanego więźnia reżimu Salazara dowiedzieć się czegoś o portugalskim lekarzu i poecie, który nie żył od ponad trzydziestu lat, uznałby tę osobę za wariata. Czy to wciąż był on, Mundus, krótkowzroczny mól książkowy, którego ogarniał strach tylko dlatego, że w Bernie spadło kilka płatków śniegu?"

      Kim jest więc Raimund Gregorius? Jest to główny bohater naszej książki, człowiek niebywale inteligentny, filolog klasyczny, nauczyciel mieszkający w Bernie, szwajcarskim miasteczku. Mieszka sam, gdyż rozstał się z żoną, a jego życie ogranicza się do nauczania młodych ludzi i czytania książek. Nie zdaje sobie nawet sprawy z tego, że jego życie jest niezwykle monotonne i żmudne. Pewnego dnia, zmierzając do ukochanego gimnazjum spotkał kobietę, która ewidentnie chciała skoczyć z mostu. Uratował jej życie, a ona w zamian odmieniła jego los. Nie zrobiła niczego szczególnego, wymówiła tylko jedno słowo, które zadecydowało o najbliższych dniach bohatera i zostawiła nieznany numer telefonu. To jedno "słowo" sprawiło, że wyszedł w trakcie lekcji z miejsca pracy, nie powiadamiając o tym nikogo. Po prostu wyszedł, nie wiedząc właściwie czemu. Zapragnął zmian.

    Wielkie wyjścia oddanego edukacji nauczyciela, nieomylnego we wszystkim, znającego grekę, hebrajski i łacinę jak nikt inny wywołało olbrzymie zamieszanie. Rozpoczęto poszukiwanie profesora, a tymczasem w jego ręce wpadła książka tajemniczego Portugalczyka, Amadeu de Prado. Zafascynowany słowem wypowiedzianym przez nieznajomą kobietę i biografią lekarza Prado - postanawia czym prędzej i bez zastanowienia wyjechać do Lizbony. Ta podróż odmieni całe jego dotychczasowe życie.

     Gregorius czytając książkę znanego Portugalczyka, nieżyjącego już od trzydziestu lat,  próbuje zestawić swoje dotychczasowe życie z jego. Spotyka na swej drodze kilkoro ludzi, którzy mieli styczność z owym pisarzem - lekarzem i dzięki nim odkrywa niesamowite fakty z jego egzystencji. Okazuje się on być człowiekiem niezwykłym, niezapomnianym i wyjątkowym. To człowiek o wielu obliczach, który nieustannie zaskakiwał swoją inteligencją, nieposkromioną rządzą zrobienia czegoś niebywałego, co odmieni bieg ludzkości. Raimund wchodzi nieproszony w życie zupełni obcego mu człowieka, rozdrapuje zabliźnione rany na sercach osób bliskich autorowi i przez to wszystko zmienia nie tylko swoje życie, ale i wszystkich, których napotyka na swej drodze. 

      Historia opisana w książce ma także podłoże historyczne, gdyż przedstawiony w niej Amadeu de Prado był członkiem ruchu oporu przeciw tyranii premiera Salazara. Mimo iż był postacią niebywałą, to jednak jego życie nie było usłane z płatków róż. Fakt, że wstąpił do ruchu przeciwników dyktatury, nie był przypadkowy. Wydarzyło się coś, czego nie potrafił zrozumieć, a za co ludzie go znienawidzili. Stał się wtedy zupełnie innym człowiekiem, pogrążony w wielkiej rozpaczy i smutku, próbował zrozumieć ludzkie zachowania i to, czym ludzie się kierują, oceniając innych. W międzyczasie pojawia się także wątek miłosny, niezwykle piękny i romantyczny. Nie jest on jednak idealny, taki jak w filmach. Miłość ta jest przedstawiona w sposób dogłębnie prawdziwy i wyrazisty. 

       Nie trudno się domyślić, iż ta książka jest jednym wielkim egzystencjalnym rozważaniem. W historię o podróży Gregoriusa wplatają się cytaty z książki Prado, które odpowiadają na wiele pytań dotyczących życia. Autor w sposób bardzo zmysłowy i dokładny posługuje się słowem, gdyż są one wyszukane i urzekające. Cudownie jest móc przeczytać książkę na poziomie, pomysłową i bardzo dojrzałą. Ciężko jest w sposób precyzyjny i dokładny opisać, o czym jest ta książka, ponieważ każdy zrozumie ją na swój indywidualny sposób. Podróż Gregoriusa do Lizbony staje się naszą osobistą, intymną podróżą do głębi naszej podświadomości i życia. Książki tej nie czyta się zbyt szybko i przyznam szczerze, że z początku bardzo mnie nużyła. Ach! Jak wielki był to błąd! Powiedzenie "Im dalej w las tym więcej drzew" sprawdza się tutaj idealnie. Zmuszani jesteśmy do przemyśleń, refleksji, zatrzymania się nad jednym zdaniem, by dosadnie zrozumieć jego przesłanie i to jest piękne, że istnieją tak cudowne książki, dzięki którym możemy się zatrzymać i pomyśleć.

       "Nocny pociąg do Lizbony" był jedną z najpiękniejszych podróży, jakie przyszło mi w życiu odbyć. Nie odżałuję nawet żadnej minuty spędzonej nad tą fantastyczną opowieścią, która daje nadzieję na to, że w każdej chwili możemy zmienić swoje życie, że nigdy nie jest za późno, by zawalczyć o swoje szczęście. 

                                           Ocena: 9/10

Za możliwość przeczytania książki dziękuję wydawnictwu - Oficyna Literacka

Paulina Mocka