"Przebłysk" - Robert Rient

Intrygująca szata graficzna, trochę historii, trochę zabytków, opisów i faktów. Ździebko osobistych odniesień i wewnętrznych rozważań. Całkiem sporo pasjonujących miejsc i ludzi. Krocie atrakcyjnych zdjęć i pewnego rodzaju niedosyt.  Taka jest właśnie książka Roberta Riena „Przebłysk.

„Jestem na Syberii przez dziadka, a raczej przez nienawiść do niego. Potrzebowałem pretekstu, by wyruszyć, ten pierwszy krok musiał być określony”.

W tym momencie czułam, że właściwa książka trafiła we właściwe ręce. Z otwartym umysłem i ogromną ciekawością przewracałam kolejne kartki, spoglądałam na kolejne fotografie. Pragnęłam poczuć choćby odrobinę świeżości z podróżny, w którą miał nas zabrać Robert Rient, nawet jeśli miałoby to być tylko za pośrednictwem słowa pisanego.

„Nie wiem, dokąd udam się z Syberii i na jak długo, nie chce tego wiedzieć, przynajmniej nie teraz. Wiem tylko że potrzebuję być sam, może uda mi się dostrzec to, co przeoczyłem”.

Zaabsorbowana kolejnymi słowami brnęłam dalej z nadzieją na literacką przygodę życia. To miała być podróż w nieznane, pełna przygód, wewnętrznych rozterek i mądrości spływającej z doświadczenia innych i ich wrażliwości.

„Odzwyczaiłem się od ludzi. Większość życia spędziłem w przekonaniu, że obecność z innymi jest zawsze cenniejsza od bycia ze sobą, że miłość i namiętność z innymi ludźmi jest cenniejsza od bycia ze sobą. […] Od dawna znajduje rozkosz, będąc samotnym w naturze”.

„Pragnienie bycia samotnym nie jest tożsame z niechęcią do ludzi, jest raczej wyborem pogłębiania relacji, które przeoczyłem, czyli tej z naturą i sobą”.

Chyba czekałam na "Przebłysk" jak na lekcję życia. Na magiczne słowo, myśl, która i mnie uskrzydli. Książka przybrała więc w pewnym momencie bardziej rolę duchowego poradnika niż reportażu z podróży. Stroiciela dusz i serc ludzi zagubionych, obciążonych pracą i stresem dnia codziennego. Liczyłam, że znajdę razem z bohaterem tej historii to, czego szukał on sam. A szukała tak naprawdę siebie.

 „Szukam w sobie miejsca pozbawionego wpływu, słuchając, lecz nie dowierzając umysłowi, który wypluwa tylko to, czym został nakarmiony. Większość czasu nie żyję, nie żyłem własnym życiem. Nie mam pojęcia, czym jest to moje życie, ale coraz wyraźniej dostrzegam, czym nie jest. Ruszam dalej, zaangażowany w wątpliwość”.

A ja razem z nim…

Niestety nie wszystkie książki są takie, jakimi się pierwotnie wydają.  Są takie, które nas inspirują, bawią i fascynują. Książki pełne emocji i takie, do których wciąż się wraca. Są też i te dalekie naszym potrzebom, historie, które nie współgrają z naszym umysłem, lub których nie potrafimy zrozumieć. Takie, które czasem zawodzą, nie spełniają do końca naszych oczekiwań. Ale nie ma złych książek, tak jak nie ma brzydkich ludzi. Bo w każdej drzemie potencjał słów, magii i grono wiernych fanów. 

*

Tytuł najnowszej książki Rienta ”Przebłysk” wydaje się być idealnym dopełnieniem całej jej treści. To migawki z wielomiesięcznej podroży, raz koleją transsyberyjską przez Rosję, potem przez Tajlandię, Malezję, Nową Zelandię, Peru i Wyspy Wielkanocne, które są jednocześnie przebłyskiem pewnej świadomości.  Nie jest to, więc ani próba przechwycenia, ani zaprezentowania czytelnikowi książki podróżniczej, w dosłownym słowa tego znaczeniu. To są raczej obserwacje, rozmowy, czasem przygody i zdjęcia, będące jednym z największych atutów tej pozycji.  Do tego wszystko opisane ze szczególną lekkością, zabawnie i tak plastyczne, że nie raz ma się ochotę znaleźć tam gdzie autor. W książce znajdziemy ponadto całą masę ciekawostek i informacji o poszczególnych miejscach, ludziach czy wydarzeniach.  Autor w swojej podróży nie zachowuje się bowiem jak typowy turysta. Nie dystansuje się, lecz wchodzi w relacje ze spotkanymi ludźmi, dopytuje i szuka.  Z osobistych dygresji autora dużo też dowiadujemy się o nim samym, co tworzy nam jednocześnie obraz człowieka dość ciekawego, choć może nieco zagubionego we własnym świecie.

„Przebłysk” to bezpretensjonalne dzieło, które mimo wszystko nie wywołało we mnie oczekiwanych reakcji.  Być może pełną satysfakcję z lektury osiągnęłabym, gdyby autor do końca pociągnął wątki, które tak bardzo zaintrygowały mnie w jej pierwszej części.  Gdyby z czasem nie uciekł i nie przekształcił swojej opowieści w typowy przewodnik po czasie i miejscach. Bo najprzyjemniej było, czytać te fragmenty, w których opisywał to, co było właśnie jemu najbliższe, dla niego istotne i ku czemu kierował swoje myśli. Miałam jednak wrażenie, że w pewnym momencie tej jakże osobistej podróży zapomniał o jej celu (przynajmniej w opisie).

A przecież uciekł z Warszawy w poszukiwaniu własnego „raju” - raju wewnętrznego.  W samotną podróż do najbardziej odległych zakątków świata.  Pragnął jednocześnie zgubić „starego” siebie i znaleźć tego „nowego”. Jego trasa była imponująca, nic więc dziwnego, że przykuła moją uwagę. A największym jego wrogiem w tej niezwykłej podróży miało być ciało i umysł. Być może z perspektywy autora tak właśnie było.  Niestety ja nie potrafiłam odnaleźć ani obiecanego „raju” ani wewnętrznej satysfakcji ze spotkania z lekturą. Zwyczajnie mnie rozczarowała, nawet pomimo wielu smaczków, które w niej znajdziecie.

Być może u podłoża moich emocji, niezadowolenia i stosunku wobec „Przebłysku” leży poprzednia książka Roberta Rienta, z którą miałam przyjemność obcować nie tak dawno, a która wywarła na mnie ogromne pozytywne wrażenie.  Mówię oczywiście o powieści „Duchy Jeremiego”, wydanej zaledwie rok wcześniej.  Książka, o której wspomniałam to historia dziecka, młodzieńca, mężczyzny, sieroty, człowieka tak bardzo samotnego, że aż boli. A boli cała powieść, boli tak bardzo, iż ma się ochotę krzyczeć. To była dla mnie niezwykle przejmująca historia, o której wciąż trudno mi zapomnieć.

Sięgając po „Przebłysk”, liczyłam na podobne wrażenia. Niestety. Ale być może dla wielu z was będzie tym, czym dla mnie nie była, a czego Wam życzę.

Za możliwość przeczytania książki dziękuję Wydawnictwu Wielka Litera

Ocena 6/10

Edyta Sztylc